VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ

" 2024 yılında uygulanacak Veraset ve İntikal Vergisi Kanununda yer alan had ve tarifelerin belirlendiği 54 Seri No.lu Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Genel Tebliği yayımlandı."

ÖLÜM HALİNDE MİRASÇILARIN

YAPMASI GEREKEN İŞLEMLER

Mirasçıların miras paylarını gösteren ve veraset ve intikal vergisi beyannamesine eklenmesi gereken mirasçılık belgesi (veraset ilamı) mirasçılarca sulh hukuk mahkemesinden veya noterlerden alınabilir.

Ölenden intikal eden mal varlığı için tarha yetkili vergi dairesine elden/posta yoluyla ya da İnteraktif Vergi Dairesinden elektronik ortamda veraset ve intikal vergisi beyannamesi verilir.

Mirasçıların mükellefiyetiyle ilgili ve özellik arz eden diğer işlemler yerine getirilir.

VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNİN MÜKELLEFİ KİMDİR?

Veraset ve intikal vergisinin mükellefi, veraset yoluyla veya ivazsız (karşılıksız) bir suretle kendisine mal intikal eden gerçek ve tüzel kişilerdir.

Veraset ve intikal vergisinde;

• Türkiye sınırları içinde bulunan malların,

• T.C. uyruğundaki kişilere ait malların,

veraset yoluyla veya her ne şekilde olursa olsun ivazsız (hibe yoluyla veya karşılıksız) suretle bir kişiden diğer kişiye intikali veraset ve intikal vergisine tabi olup bu intikaller nedeniyle beyanname verilir.

Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan kişiler, yurt dışında veraset yoluyla veya hibe yahut karşılıksız herhangi bir tarzda mal edinmeleri halinde de beyanname vermek zorundadırlar.

İSTİSNA VE MUAFİYETLER NELERDİR?

Veraset ve intikal vergisinde istisnalar;

• Veraset yoluyla intikal eden ev eşyası ile murise ait kişisel eşyalar ve aile hatırası olarak korunan tablo, kılıç, madalya gibi eşyalar,

• Veraset yoluyla intikal eden malların, evlatlıklar da dâhil olmak üzere çocuklar ve eşten her birine düşen miras paylarının 2022 yılı için 455.635 TL'si, eşin tek başına mirasçı olması halinde ise kendisine isabet eden miras payının 2022 yılı için 911.830 TL'si,

• Örf ve âdete göre verilmesi gelenek olmuş hediye, cihaz, yüzgörümlüğü ve drahomalar (gayrimenkuller hariç),

• Bütün sadakalar,

• İvazsız suretle olan intikallerin 2022 yılı için 10.491 TL'si,

• Para ve mal üzerine düzenlenen yarışma ve çekilişler ile 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanun'da tanımlanan şans oyunlarında kazanılan ikramiyelerin 2022 yılı için 10.491 TL'si, istisnadır.

Şans oyunları ile gerçek veya tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazanılan ikramiyede uygulanan vergi oranı %20'dir.

İkramiyenin ayni (mal, eşya vb.) olarak verilmesi halinde fatura tutarı esas alınır.

Bir şahsa, ana, baba, eş ve çocuklarından (evlatlıktan evlat edinenlere yapılan ivazsız intikaller hariç) ivazsız mal intikali halinde vergi, ivazsız intikallere ilişkin tarifede yer alan oranların yarısı uygulanarak hesaplanır.

• Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 3 üncü maddesinin (a) ve (b) bentleri kapsamına giren kişilerin statüleri gereğince amaçları doğrultusunda usulüne uygun olarak yaptıkları yardımlar,

• Kamu idare ve müesseseleri ile 3569 sayılı Bankalar ve Devlet Müesseseleri Memurları Aylıklarının Tevhit ve Teadülü Hakkındaki Kanun’a tabi müesseseler ve kamu menfaatine yararlı derneklerden ve emekli ve yardım sandıklarından veya bu mahiyetteki kurumlardan;

◊ Dul ve yetimlere bağlanan aylıklar ile bu aylıklar dışında verilen emekli ikramiyeleri,

◊ Dul ve yetimlere verilen evlenme ikramiyeleri,

◊ Hizmet sürelerini doldurmamış bulunanların dul ve yetimlerine aylık yerine toptan yapılan ödemeler,

◊ Harp malulleri ile şehit yetimlerine tekel beyiyelerinden ödenen paralar.

• Savaşta veya görev gereği çıkan çatışmalarda, manevra ve eğitimlerde veya bunlarda aldığı yaralar sonucunda ölen subay, astsubay ve erlerin (jandarmalar dahil) ve yine görev sırasında ölen güvenlik mensuplarının çocukları ile eşlerine ve anne-babalarına intikal eden bütün malların değerleri toplamından, veraset yoluyla intikallerde eş ve çocuklara tanınan istisna tutarının bir katı,

• Borçlar Kanununun 242 nci (11/01/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 292 nci maddesi) maddesine göre rücu koşulu ile yapılan bağışlarda, bağışlananın bağışlayandan önce ölümü halinde, bağışlayana rücu eden bağışlanmış mallar,

• Sağlar arasında ivazsız suretle meydana gelen intikaller hariç olmak üzere kuru mülkiyet halinde intikal eden mallar (kuru mülkiyet halinde kaldığı sürece),

• Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara kuruluşu için veya kurulduktan sonra tahsis olunan mallar,

• Plaka sınırlaması uygulanan illerde, Cumhurbaşkanı Kararı ile yetkili kılınan trafik komisyonlarınca ticari plaka satışından elde edilen paralardan ticari plaka sahiplerine dağıtılan paralar,

• 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki tescilli taşınmaz kültür varlıklarının veraset ve intikal yoluyla devir ve iktisabına ilişkin işlemler,

• Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idareler bütçelerinden kamu iktisadi teşebbüslerine yapılacak iktisadi transferler ve yardımlar,

• 28/03/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında bireysel emeklilik hesabına yapılan Devlet katkılarının hak kazanılan kısımları.

Veraset ve intikal vergisinde yer alan muafiyetler;

• Kamusal muafiyetler,

• Kamu yararı amacı güden teşekküllere sağlanan muafiyetler,

• Diplomatik muafiyetler.

Veraset yoluyla intikal eden mal, istisna haddinin altında kalsa dahi Veraset ve intikal Vergisi Beyannamesi verilmesi gerekmektedir.

Ancak ivazsız intikallerde istisna haddinin altında kalan tutarlar için beyanname verilmez.

BEYANNAMENİN VERİLME ZAMANI

Veraset yoluyla meydana gelen intikallere ilişkin Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi;

Ölüm Türkiye'de meydana gelmiş ise;

Mükellefler Türkiye'de bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 4 ay içinde,

Mükellefler yabancı bir memlekette bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 6 ay içinde,

Ölüm yabancı bir memlekette meydana gelmiş ise;

Mükellefler Türkiye'de bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 6 ay içinde,

Mükellefler ölenin bulunduğu memlekette bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 4 ay içinde,

Mükellefler ölenin bulunduğu memleketin dışında başka bir yabancı memlekette bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 8 ay içinde,

Gaiplik halinde gaiplik kararının ölüm siciline işlendiği tarihi takip eden 1 ay içinde, verilir.

İvazsız intikallere ilişkin Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi;

Malların hukuken iktisap edildiği tarihi izleyen 1 ay içinde,

Gerçek ve tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişler ile şans oyunlarında, ikramiye kazananlardan kesilen veraset ve intikal vergisine ilişkin beyanname bunları düzenleyenler tarafından yarışma ve çekiliş ile müsabakaların yapıldığı günü takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar verilir.

Vergi Usul Kanununda sadece veraset ve intikal vergisi için geçerli olmak üzere iki ek beyan süresi düzenlenmiştir. Şöyle ki:

Veraset ve intikal vergisine ilişkin mükellefiyetlerde tahakkuk işlemi yapmak için beyanname verme süresinin sonundan başlayarak 15 gün beklenir. Beyanname bu süre içinde verilirse vergi ziyaı cezası kesilmez ve gecikme faizi de hesaplanmaz.

Ayrıca mükellefe tebliğ edilmek şartı ile yeniden 15 günlük süre verilir. Beyanname bu sürede verilirse yine vergi ziyaı olmamış sayılır.

Veraset ve intikal vergisi beyannamesinin birinci ek süreden sonra fakat ikinci ek süreye ilişkin tebligat yapılmadan önce mükellefler tarafından verilmesi halinde ikinci derece usulsüzlük cezası kesilir.

Beyannamenin idare (ilgili vergi dairesi müdürlüğü) tarafından tebligat yapılarak ikinci 15 günlük ek süre içinde verilmesi halinde, birinci derecede usulsüzlük cezası kesilir. Beyannamenin idare tarafından tebligat yapılarak ikinci 15 günlük süreden sonra verilmesi veya hiç verilmemesi halinde ise söz konusu usulsüzlük fiili aynı zamanda re’sen takdiri gerektirdiğinden, birinci derece usulsüzlük cezası iki kat olarak kesilir, bu ceza Vergi Usul Kanununun 336 ncı maddesi uyarınca vergi ziyaı cezası ile kıyaslanır ve miktar itibariyle ağır olan uygulanır.

VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ

BEYANNAMESİ NASIL VERİLİR?

Mükellefler, Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesini mirasçılık belgesini (Veraset İlamı) aldıktan sonra;

• İnteraktif Vergi Dairesi (ivd.gib.gov.tr) sayfasında yer alan "Veraset ve İntikal Vergisi Beyanname İşlemleri" kısmından elektronik ortamda (İnteraktif Vergi Dairesi şifreniz yok ise vergi dairesinden veya e-DevIet ile Kayıt Ol ekranından anında şifre alabilir ya da İnteraktif Vergi Dairesi sayfası üzerinden e-Devlet şifrenizle giriş yapabilirsiniz, ayrıca e-Devlet sayfasına veya internet bankacılığı sayfalarınıza ilgili şifrelerinizle giriş yaptıktan sonra da İnteraktif Vergi Dairesi'ne geçiş yapabilirsiniz) ya da

• Kâğıt ortamında vergi dairesine elden veya posta yoluyla, verebilir.

Beyannamenin İnteraktif Vergi Dairesi Üzerinden Gönderilmesi

• İnteraktif Vergi Dairesi (ivd.gib.gov.tr) internet sayfasına beyannameyi dolduracak mirasçılardan herhangi birinin bilgileri ile giriş yapılır.

• "Veraset İşlemleri" bölümünden vefat edenin T C. Kimlik Numarası girilerek işlemlere başlanır.

• Sistem mükellefi adım adım, kolay ve hızlı bir şekilde beyannamesini doldurması için yönlendirir.

• Mirasçı beyannameyi sadece kendi adına düzenleyebileceği gibi, diğer mirasçıları da beyannameye dâhil edebilir.
 
• Beyanname ekinde vergi dairesine sunulması gereken belgeler veraset ve intikal vergisi beyannamesine eklenebileceği gibi, unutulan veya eksik kalan belgeler olması durumunda İnteraktif Vergi Dairesi'nde "Genel Amaçlı Dilekçe” bölümü kullanılarak ölenin son ikametgâhının bulunduğu yer vergi dairesine de gönderilebilmektedir.
 
İnteraktif Vergi Dairesi'nden Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi Doldurulma Süreci:

• Beyannamenin "Mirasçılara ilişkin Bilgilefl bölümünde tek kişi yer alıyorsa, yani beyanname tek kişi adına veriliyorsa, beyannameye onay verilmesi ile birlikte, beyanname vefat edenin son ikametgâhının olduğu yer vergi dairesine gönderilir.

• Beyannamenin "Mirasçılara İlişkin Bilgiler" bölümünde birden fazla mirasçı yer alıyorsa, yani beyanname birden fazla mirasçı tarafından onaylanacaksa; beyannameyi düzenleyen mükellefin beyannameye onay vermesi ile beyanname diğer mirasçıların onayına açılır.

• Bu aşamada diğer mirasçılara beyannameyi onaylamak için 10 günlük süre tanınır. Tüm mirasçıların beyannameye onay vermesi halinde 10 günlük süre beklenilmeden, beyanname vefat edenin son ikametgâhının olduğu yer vergi dairesine gönderilir.

• Diğer mirasçılar İnteraktif Vergi Dairesine kendi şifreleri ile girerek "Veraset ve İntikal Beyannamelerim" bölümünden beyannameyi inceleyip, uygun gördüğü takdirde bu beyannameye onay vermelidir.

• Diğer mirasçıların onayına açılmış bir beyanname için 10 günlük süre dolduğu halde beyannameyi onaylamayan mirasçı varsa, bu mirasçılar beyannameden çıkarılmış sayılarak, beyanname sadece onay veren mirasçılar adına, vefat edenin son ikametgâhının olduğu yer vergi dairesine gönderilir. Bu şekilde beyannameye dâhil edilemeyen mirasçıların sonradan ayrıca beyanname verebileceği tabiidir.

• Mirasçı, başka bir mirasçı tarafından düzenlenen ve kendi onayına açılan beyannameyi uygun görmezse bu beyannameyi iptal ederek, "Veraset ve intikal Beyannamesi Başvurusu" bölümünden yeni bir beyanname oluşturup, bu beyanname ile başvurusunu yapabilir.

• Vefat edenin Türkiye sınırları içerisinde son ikametgâhının bulunmaması durumunda beyanname, ilk düzenleyen mirasçının adresine göre tespit edilen vergi dairesine gönderilir.

Beyanname ve eklerinin vergi dairesine gönderilmesinden itibaren, eklerde veya beyannamede herhangi bir eksiklik olmaması durumunda, ortalama olarak 2 gün içerisinde vergi dairesince tahakkuk düzenlenecektir. Bu tahakkuka ulaşmak için İnteraktif Vergi Dairesinde "Ödeme ve Borç İşlemleri" altında yer alan "Ödeme ve Detay" menüsünden tahakkuk kontrol edilebilir.

Beyannamenin Vergi Dairesine Verilmesi

Kâğıt ortamında doldurulan beyanname, mirasçılar tarafından imzalanmak suretiyle verilebileceği gibi mirasçıların vekili tarafından imzalanmak suretiyle de verilebilir.

Veraset yoluyla intikallerde beyanname her bir mirasçı tarafından ayrı ayrı verilebileceği gibi müştereken verilmesi de mümkündür. Beyannamenin müştereken verilmesi halinde, beyannamenin her mükellef tarafından ayrı ayrı imzalanmış olması gerekir.

Mükelleflerin Beyannameyi;

• Veraset yoluyla gerçekleşen intikallerde ölen kimsenin ikametgâhının bulunduğu,

• Diğer suretle gerçekleşen intikallerde tasarrufu yapan şahsın ikametgâhının bulunduğu, tasarrufun tüzel kişilerce veya diğer teşekküllerce yapılması durumunda tüzel kişilerin veya diğer teşekküllerin merkezlerinin bulunduğu,

• Miras bırakanın veya bu tasarrufu yapan şahsın ikametgâhı yabancı memlekette ise Türkiye'deki son ikametgâhının bulunduğu, yerdeki vergi dairesine vermeleri gerekmektedir.

Mirasçılara veraset yoluyla intikal eden mal bulunmaması halinde; vergi dairesine veraset ve intikal vergisi beyannamesi verilmeyeceğine ilişkin dilekçe verilmesine gerek bulunmamaktadır.

EKLENECEK BELGELER NELERDİR?

• Veraset ilamı (mirasçılık belgesi),

• Vasiyetname, miras mukavelenamesi,

• Borç ve masraflara ait belgeler,

• Ticari bilanço ve gelir tablosu,

• Gayrimenkuller için tapunun fotokopisi ve emlak vergisi değerini gösteren ilgili belediyeden alınmış bir belge,

• Araç ve tescile tabi diğer menkuller için tescil belgesinin fotokopisi.

Mirasçıları ve miras paylarını gösteren mirasçılık belgesi (veraset ilamı) sulh hukuk mahkemesinden veya noterlerden alınabilmektedir.

VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ NE ZAMAN ÖDENİR?

Veraset ve intikal vergisinin;

• Tahakkukundan itibaren 3 yılda ve her yıl mayıs ve kasım aylarında olmak üzere toplam 6 eşit taksitte,

• Gerçek ve tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazananlara ödenecek ikramiyeler ile 5602 sayılı Kanun'da tanımlanan şans oyunları dolayısıyla dağıtılacak ikramiyelerden kesilen vergilerin beyanname verme süresi içinde, ödenmesi gerekir.

VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ NASIL ÖDENİR?

Veraset ve intikal vergisi;

• ivd.gib.gov.tr adresinden veya GİB Mobil uygulamasından ister İnteraktif Vergi Dairesine giriş yaparak, ister giriş yapmadan Hızlı Ödeme adımlarından "Belge Numarası ile Ödeme” üzerinden;

• Anlaşmalı bankaların kredi kartları ile

• Anlaşmalı bankaların banka kartları veya banka hesabından,

• Yabancı ülkede faaliyet gösteren bankaların kredi kartları, banka kartları ve diğer ödeme yöntemleri ile

• Anlaşmalı bankaların;

• Şubelerinden,

• Alternatif ödeme kanallarından (İnternet Bankacılığı, Telefon Bankacılığı, Mobil Bankacılık vb.),

• PTT işyerlerinden,

• Tüm vergi dairelerinden, ödenebilir.

VERASET İLAMI (MİRASÇILIK BELGESİ) NEREDEN ALINIR?
 
Veraset ve intikal Vergisi Beyannamesi verilip, vergi borcu ödendikten sonra ilgili vergi dairesinden ilişik kesme yazısı (borcu yoktur) alınabilir.

VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNİN KONUSU

Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye'de bulunan malların veraset yoluyla veya herhangi bir suretle ivazsız (karşılıksız) bir şekilde bir şahıstan diğer şahsa intikali veraset ve intikal vergisinin konusuna girer.

Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan şahısların yabancı memleketlerde aynı yollardan mal edinmeleri de veraset ve intikal vergisine tabidir. Ancak, Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki kişilerin Türkiye sınırları dışında bulunan mallarının, veraset yoluyla veya ivazsız bir şekilde Türkiye'de ikametgâhı olmayan yabancı şahıslara intikali bu verginin konusuna girmez.

Türkiye'de ikamet eden yabancı bir şahsa intikali ise veraset ve intikal vergisinin konusuna girer.

Öte yandan, Türkiye sınırları içinde bulunan malların ivazsız (karşılıksız) intikali, uyruğuna bakılmaksızın vergilendirme kapsamına alınmıştır. Örneğin, yabancı bir şahıstan yine yabancı bir şahsa Türkiye'de bulunan malın ivazsız (karşılıksız) intikali veraset ve intikal vergisine tabidir.

VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNDE VERGİYİ DOĞURAN OLAY

Veraset ve intikal vergisi uygulamasında vergiyi doğuran olay, 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu'nun 2'nci maddesinde tanımı yapılan malların yukarıda belirtilen kişilere veraset yoluyla veya her ne şekilde olursa olsun ivazsız bir suretle intikal etmesidir.

Buna göre, vergiyi doğuran olay;

• Bir kişinin ölümü,

• Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre hukuken ölümüne karar verilmesi (gaiplik),

• Bir kişiye hayatta iken yapılan bağışlamalar, ile meydana gelmektedir.

Bir kimsenin ölümü üzerine mirası (malları, hakları ve borçları), Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre mirasçılarına geçer. Mirasçılık ya kanuna ya da murisin iradesine dayanır. Kanuna dayanan mirasçılığa "kanuni mirasçılık", murisin iradesine dayanan mirasçılığa da "mansup mirasçılık” denir.

Gaiplik, bir kimsenin ölüm tehlikesi içinde iken kaybolması veya yakınlarının bilgisi dışında uzun bir süre yok olması ve kendisinden haber alınamaması nedeniyle ölmüş olabileceği kanısıyla, yakınlarının başvurusu üzerine mahkeme tarafından öldüğüne karar verilmesidir.

Kanuni mirasçı olarak kişilerin gaiplik kararı almak üzere mahkemeye başvuruda bulunabilmeleri için olay tarihinden itibaren; ölüm tehlikesi içinde iken kaybolma halinde en az I yıl, uzun zamandır haber alınamama halinde ise en az 5 yıl geçmiş olması gerekmektedir.

Gaiplik kararı, gaipliğine karar verilenin öldüğü sanısına dayanmaktadır. Türk Medeni Kanunu'nun 3245'inci maddeleri gereğince gaiplik kararı verildiği takdirde, mirasçılar aynen gaibin ölümü gerçekleşmiş gibi mirasçı olurlar.

Ancak gaiplik kararından sonra mirasçılar, tereke malları kendilerine teslim edilmeden önce bu malları ileride ortaya çıkması halinde hem gaibin kendisine hem de diğer hak sahiplerine iade edeceklerine dair teminat vermek zorundadırlar. Türk Medeni Kanunu'nun 584'üncü maddesine göre bu teminatın süresi, gaiplik kararı; ölüm tehlikesi içinde iken kaybolan birisi için verilmiş ise 5 yıl, kendisinden uzun bir süre haber alınamayan birisi için verilmiş ise 15 yıldır.

İvazsız bir şekilde intikal eden gayrimenkul ve hakların tesliminde tapuya tescil ile menkul mallar açısından ise fiziki (hukuken iktisap) tasarrufun geçmesi ile vergiyi doğuran olay meydana gelir.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

Verginin matrahı, intikal eden malların Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre bulunan değerlerinden, Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu'nun 12'nci maddesinde yazılı borç ve masrafların indirilmesinden sonra kalan miktardır.

Kendilerine veraset yoluyla veya ivazsız surette mal intikal eden mükellefler, ilk tarhiyatta dikkate alınmak üzere bu malları Veraset ve intikal Vergisi Kanunu'nun 10'uncu maddesinde belirtilen değerleme ölçülerine göre değerleyeceklerdir. Bu Kanun'da değerleme ölçüsü belirtilmeyen malların ise Vergi Usul Kanunu'nun servetleri değerleme ile ilgili 3'üncü bölümündeki esaslara göre değerIendirilmesi gerekmektedir.

Gayrimenkullerin Beyanı

01/01/1983 tarihinden önce veraset yolu ile veya ivazsız bir şekilde intikal eden gayrimenkullerin ticari işletmeye dâhil olsun veya olmasın rayiç bedelle (gayrimenkulün değerleme günündeki alım satım değeri), 01/01/1983 tarihinden sonra veraset yolu ile veya ivazsız bir şekilde intikal eden gayrimenkullerin ise ticari işletmeye dâhil olsun veya olmasın ölümün veya ivazsız intikalin meydana geldiği yıla ait emlak vergisine esas olan değerle beyan edilmesi gerekmektedir.

Ticari Sermayenin Beyanı

Bilanço esasına göre defter tutanlarda ölüm tarihinden önce gelen takvim yılı bilançosuna göre bulunacak öz sermaye, ticari sermaye olarak dikkate alınacaktır. Ancak mükellefler isterlerse ölüm günü itibariyle çıkaracakları bilançoyu esas alarak öz sermayelerini tespit edip beyan edebilir.

İşletme hesabı esasına göre defter tutanlar ile basit usulde vergilendirilenler ise ticari sermaye olarak murisin ölüm tarihindeki ticari varlığını beyan edeceklerdir.

Menkul Mallar ve Gemilerin Beyanı

Mükellefler, menkul mallar ve gemileri rayiç bedelleri ile beyan edeceklerdir. Rayiç bedel, normal alım satım değeridir. Bu nedenle, mirasa dâhil menkul mallar ve gemilerin ölüm tarihindeki normal alım satım değerleri ile beyan edilmesi gerekir.

Esham (Hisse Senetlerinin) Beyanı

Ticari sermayeye dâhil olsun veya olmasın hisse senetleri, borsada kayıtlı ise ölüm tarihinden önceki son 3 yıl içinde borsada gördüğü en son işlem değeri ile değerIenmektedir.

Bu nedenle, veraset ve intikal vergisi mükellefleri, kendilerine veraset yolu ile intikal eden veya ivazsız suretle edindikleri hisse senetlerini, bunlar borsaya kayıtlı ise ölüm tarihinden önceki son 3 yıl içinde gördüğü son işlem değerini; borsada kayıtlı olmakla birlikte son 3 yıl içinde işlem görmemişse veya borsada kayıtlı değilse, üzerinde yazılı değerlerini beyan edeceklerdir.

Tahvilatın (Borç Senetlerinin) Beyanı

Borç senetleri, Vergi Usul Kanunu'nun 266'ncı maddesine göre itibari değerle değerlenmektedir. Buna göre, mükellefler borç senetlerini üzerinde yazılı olan değerleriyle beyan edeceklerdir.

Yabancı Paraların Beyanı

Yabancı paralar, veraset ve intikal vergisi beyannamesinde borsa rayici ile beyan edilecektir. Ancak, borsa rayici yoksa Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit olunacak kura göre değerlendirilerek beyan edilecektir.

Hakların Beyanı

Tescile tabi bilumum hakların değeri, tesisleri sırasında tapu siciline kaydedilen değeri esas alınarak beyan edilecektir. Tapu sicilinde bedeli gösterilmeyen haklarla, bunlar dışındaki bilumum hakların değerlendirilmesi mükellefler tarafından yapılmayacak ve bu haklar ilk tarhiyatta nazara alınmayacaktır.

VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNİN BEYANI

Veraset ve intikal vergisinde;

• Türkiye sınırları içinde bulunan malların,

• T.C. uyruğundaki kişilere ait malların,

veraset yoluyla veya her ne şekilde olursa olsun ivazsız (hibe yoluyla veya karşılıksız) suretle bir kişiden diğer kişiye intikali veraset ve intikal vergisine tabi olup bu intikaller nedeniyle beyanname verilir.

Beyannameyi kendisine mal intikal eden gerçek veya tüzel kişiler verir.

Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan kişiler, yurt dışında veraset yoluyla veya hibe yahut karşılıksız herhangi bir tarzda mal edinmeleri halinde de beyanname vermek zorundadırlar.

Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan bir şahsın Türkiye hudutları dışında bulunan malını veraset yoluyla ve sair suretle iktisap eden ve ikametgâhı Türkiye'de olmayan yabancı şahıslar, veraset ve intikal vergisine tabi olmadıklarından beyanname vermezler.

Veraset ve intikal vergisi beyannameleri mirasçılar tarafından imzalanmak suretiyle verilebileceği gibi mirasçıların vekili tarafından imzalanmak suretiyle de verilebilir.

Veraset yoluyla intikallerde beyanname her bir mirasçı tarafından ayrı ayrı verileceği gibi müştereken verilmesi de mümkündür. Beyannamenin müştereken verilmesi halinde, beyannamenin her mükellef tarafından ayrı ayrı imzalanmış olması gerekir.

Veraset yoluyla intikal eden mal, istisna haddinin altında kalsa dahi beyanname verilmesi gerekmektedir.

Mirasçılara veraset yoluyla intikal eden mal bulunmaması halinde; vergi dairesine veraset ve intikal vergisi beyannamesi verilmeyeceğine ilişkin dilekçe verilmesine de gerek bulunmamaktadır.

Veraset yoluyla meydana gelen intikaller dışında kalan ivazsız intikallerde istisna haddinin altında kalanlar için beyanname verilmez.

Veraset ve intikal vergisinde ana prensip karşılıksız şekilde mal iktisap eden şahsın beyanname vermesidir.

Bununla birlikte, 5602 sayılı Kanun'da tanımlanan şans oyunları ile gerçek ve tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazananlara ödenen ikramiyeler üzerinden söz konusu şans oyunları ile yarışma ve çekilişleri düzenleyenler tarafından %20 oranında (01/01/2018 tarihinden itibaren) vergi tevkifatı yapılmakta ve bu tevkifat tutarı yarışma ve çekilişin yapıldığı günü takip eden ayın 20'nci günü akşamına kadar beyan edilmekte olup ikramiye kazanan kişilerin ayrıca bir beyanname vermesine gerek bulunmamaktadır.

VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ MATRAHININ

TESPİTİNDE İNDİRİLEBİLECEK BORÇ VE GİDERLER

Veraset ve intikal vergisinin matrahının tespitinde aşağıda yazılı borç ve masrafların indirilmesi mümkündür:

• Veraset yoluyla meydana gelen intikallerde, murisin geçerli belgelere dayanan borçları ile vergi borçları,

• İvazsız suretle iktisaplarda malın kendisine isabet eden borçlarla vergi borçları (Hibe edilen mala isabet eden borçları hibe eden üstlenmiş ise bu borçlar indirilmez),

• Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan şahıslara ait mallardan yabancı memleketlerde bulunanlara isabet eden borçlar ile yabancı memleketlerde bu mallar dolayısıyla ödenen veraset ve intikal vergileri (Ancak, söz konusu borçlar ve vergiler beyan edilen malların değerini geçemez),

• Cenazenin donanımı, gömülmesi ve ölüm olayının duyurulması amacıyla mirasçılarca gazeteye verilen ilan giderleri.
Bu borç ve masrafların matrahın tespitinde indirim konusu yapılabilmesi için, mükelleflerin bunları beyannamenin ilgili bölümünde göstermeleri ve bunlara ilişkin geçerli belgeleri beyannameye eklemeleri zorunludur.

İHTİLAFLI BORÇLAR

Murisin sağlığında icra dairesine veya mahkemeye intikal etmiş ve takip edilmekte olan alacak ve borçları, beyannamede gösterilmek şartı ile alacak ve borçların vergileri tahakkuk ettirilerek tahsisleri icra dairesi veya mahkemenin vereceği kati karar veya hüküm neticesine göre tecil olunur.

Ancak, tecil her ne suretle olursa olsun hiçbir zaman 10 seneden fazla devam edemez. Mükellefler her 6 ayda bir icra ve dava durumlarını bir dilekçe ile vergi dairesine bildirmeye mecburdurlar.

Murisin ölüm tarihinden önce, kanunlara ve kanunların verdiği yetkiye dayanarak kamu düzeni koyan mevzuata göre kısmen ya da tamamen ilgili kuruluşlara bedelsiz devri konusunda işleme başlanılmış olan gayrimenkullere ait vergiler de tecil edilir. Ancak bu taşınmazlar bir bedel karşılığında ilgili kuruluşlarca alınırsa tecil edilen vergi tahsil edilir.

Verginin tahsili halinde gecikme zammı yüzde elli noksan uygulanır.

Bir şahsa, ana, baba, eş ve çocuklarından (evlatlıktan evlat edinenlere yapılan ivazsız intikaller hariç) ivazsız mal intikali halinde vergi, ivazsız intikallere ilişkin tarifede yer alan oranların yarısı uygulanarak hesaplanır.

Örnek 1:

2021 yılında vefat eden (A) şahsından mirasçısı bulunan iki çocuğuna 800.000 TL miras kalmıştır. Her bir çocuğa kalan miras payından 334.534 TL istisna düşüldükten sonra kalan tutar veraset ve intikal vergisi matrahı kabul edilip tarife oranına göre vergilendirilecektir.

Her bir çocuğun miras payı %50 (400.000 TL) olduğundan birisinin matrahı:

400.000 - 334.534 65.466 TL olacaktır.

Dolayısıyla bir mirasçının ödeyeceği toplam vergi: 65.466 TL X %1 654,66 TL olup, bu tutar verginin tahakkukundan itibaren 3 yılda her yıl mayıs ve kasım aylarında olmak üzere altı eşit taksitte ödenecektir. Buna göre ilk taksit tutarı 109,11 TL olacaktır.

Diğer mirasçı da aynı tutarda vergi ödeyecektir.

Örnek 2:

(B) şahsı 2021 yılında iki çocuğuna da ayrı ayrı 500.000 TL bağışlamıştır. Bir şahsa, ana, baba, eş ve çocuklarından (evlatlıktan evlat edinenlere yapılan ivazsız intikaller hariç) ivazsız mal intikali halinde ivazsız intikallere ilişkin tarifede yer alan oranların yarısı uygulanacağından kendisine bağış yapılan çocuklardan her biri için hesaplanacak vergi şu şekilde olur.

istisna tutarı 7.703 TL'dir.

Matrah 500.000 - 7.703 492.297 TL'dir.

Matrah artan orana tabi tutulduğunda, ödenecek vergi şu şekilde hesaplanacaktır.

380.000 X %5 (Normal oran %10) 19.000 TL

112.297 X %7,5 (Normal oran 9615) 8.422,27 TL

19.000 +   TL olup, bu tutar verginin tahakkukundan itibaren 3 yılda her yıl mayıs ve kasım aylarında olmak üzere altı eşit taksitte ödenecektir. İlk taksit 4.570,37 TL olarak ödenecektir.

Kendisine bağış yapılan diğer çocuk da aynı tutarda vergi ödeyecektir.

Matrah dilim tutarları, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmaktadır.

5602 sayılı Kanun'da tanımlanan şans oyunları ile gerçek veya tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazanılan ikramiyelerde vergi oranı %20 olarak uygulanmaktadır. İkramiyenin ayni olarak verilmesi halinde fatura tutarı esas alınır.

MİRASA DÂHİL MALLARIN MİRASÇILARCA TASARRUFU

Gayrimenkullerde

Veraset yoluyla veya ivazsız bir şekilde intikal eden gayrimenkullerin devir ve ferağının yapılabilmesi ve üzerinde bir ayni hak tesis edilebilmesi için, gayrimenkule ya da devri istenilen hisse ise yalnız bu hisseye isabet eden verginin tamamının ödenmesi veya vergiye karşılık 6183 sayılı Kanun'un 10'uncu maddesinde yazılı cinsten (menkul mallar hariç) teminat gösterilmesi gerekmektedir.

Menkul Mallarda

Amme idare ve müesseseleri, banka, banker ve kasa kiralayanlar, sigorta şirketleri, sair şirket ve müesseselere ve mahkemelerle icra dairelerine vergiye karşılık olmak üzere Veraset ve intikal Vergisi Kanunu'nun 1 7'nci maddesi gereğince tevkifat yapma görev ve yetkisi verilmiştir.

Yukarıda sayılan kurum ve kuruluşların veraset ve intikal vergisinin konusuna giren menkul mallarla ilgili herhangi bir işlem dolayısıyla para veya senet (tahvil, hisse senedi gibi) verebilmek için mükelleflerden, bu verginin ödenmiş olduğuna dair ilgili vergi dairesinden verilmiş bir belge istemeleri gerekir.

Belge ibraz edilmediği takdirde, mirasa dâhil menkul malı elinde bulunduran kurum veya kuruluşça veraset yolu ile intikallerde %5, ivazsız intikallerde %15 oranında vergi karşılığı olarak tevkifat yapılacaktır.

Ayrıca, bankalardaki kiralık kasa sahiplerinin ölümü halinde, vergi dairesinin yetkili memuru hazır bulunmadıkça kasanın açılmasına ve bu memur huzurunda tespit yapılmadıkça, muhteviyatının mirasçılar veya kanuni temsilcileri veya vekilleri tarafından alınmasına izin verilmesi mümkün bulunmamaktadır.

VERGİ USUL KANUNU AÇISINDAN YAPILMASI GEREKENLER

Miras bırakanın işletme sahibi olması halinde, ölüm olayı işi bırakma hükmündedir. Bu durumun 1 ay içerisinde vergi dairesine bildirilmesi gerekmekte olup, mirası reddetmemiş bir mirasçının ölüm olayını bildirmesi yeterli bulunmaktadır.
Ölüm halinde ölen kişinin fiilinden kaynaklanan vergi cezaları silinir. Ancak gecikme zam ve faizleri ceza niteliğinde olmadığından, mirası kabul eden mirasçılardan miras hisseleri oranında talep edilecektir.

Murisin İşini Devralan Mirasçıların Sorumluluğu

• Murisin ölümünden itibaren mirasçıların aynı işe aralıksız devam etmeleri halinde, ölüm tarihi muris için işi bırakma, mirasçıları için ise işe başlama olarak kabul edilecektir. işe devam edecek olan mirasçıların ölüm tarihini takip eden I ay içinde bildirimde bulunmaları durumunda, işe başlama bildiriminin zamanında yapıldığı kabul edilecek ve mirasçıların mükellefiyetlerinin murisin ölüm tarihinden itibaren tesis edilmesi gerekecektir.

• işe devam eden mirasçıların, murisin mevcut defter ve belgelerini ölüm tarihini içeren hesap dönemi sonuna kadar kullanmaları mümkündür.

• Bu durumda, murisin faaliyetine yönelik hesaplarının ölüm tarihi itibariyle kapatılması ve işe devam eden mirasçıların hesaplarının ise yeniden açılması gerekmektedir.

• Ayrıca, işe devam eden mirasçıların söz konusu hesap döneminin son ayı içinde yeni hesap dönemi için kendi adlarına defter tasdik ettirmeleri ve usulüne uygun olarak belgelerini anlaşmalı matbaalara bastırmak veya notere tasdik ettirmek suretiyle kullanmaları gerekmektedir.

• Miras bırakana ait ödeme kaydedici cihazların mali bilgileri tespit edilerek ve mükellefiyetle ilgili kısımlarda değişiklik yapılmak suretiyle kullanılması mümkündür. Söz konusu değişiklikler yapılmadığında ilgili belgeler hiç düzenlenmemiş sayılacaktır.

Ölüm Halinde Miras Bırakanın Borçlarının Takibi

Ölüm halinde miras bırakanın borçlularının takibi mirasın kabul veya reddine göre mirasçılar nezdinde yapılacaktır. 3 aylık bekleme süresinin işlememesi için mirasçılar idareye sözlü irade beyanında bulunarak mirası ve takibin devam etmesini kabul ettiklerini bildirebilirler. Bu durumda, vergi dairesi tarafından yapılacak takip ölüm tarihi dâhil 3 gün duracaktır.

Daha sonra idare tereke üzerinde takibe devam edebilir. Kesin bir irade beyanı olmazsa veya mirasçılardan biri bile mirası talep ettiklerini açıkça beyan etmezse takip 3 ay için uzayacak ve gecikme zammı işlemeye devam edecektir.

Tereke defterinin tutulması halinde defterin mirasçılarca kabulüne kadar takip durur. Deftere yazılmasa bile amme alacağı mirasçıdan talep edilir.

GELİR VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN YAPILMASI GEREKENLER

Gelir Vergisi Kanunu'nun 92'nci maddesinde ölüm halinde beyanname vermek için ölüm tarihinden itibaren 4 aylık bir süre belirlenmiştir. Yani ölüm halinde içinde bulunulan yıla ve geçmiş yıla ait beyanname 4 ay içinde verilmelidir.

Vefat eden mükelleflere ait - ölüm tarihinin içinde bulunduğu takvim yılı başından ölüm tarihine kadar olan döneme tekabül eden (GMSi + ÜCRET + DKİ + MSi) - kıst dönem beyannameleri

(1001 D Kodlu Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi) https://ebeyanname.gib.gov.tr/index.html adresindeki Beyanname Düzenleme Programı (BDP) üzerinden elektronik ortamda verilebilmektedir.

Örneğin, 20 Şubat 2021 tarihinde vefat olayı olmuşsa beyanname verme ödevi mirasçılar tarafından 20 Haziran 2021 tarihine kadar yerine getirilmelidir. Burada geçmiş yıl beyannamesi için farklı bir tarih belirlenmesi söz konusu değildir.

Gelir Vergisi Kanunu açısından, kira geliri elde eden mükelleflerin gelecek yıllara ait olup peşin tahsil ettiği kiraların gelecek yıllarda beyan edebilmelerine imkân sağlayan hüküm, ölüm dolayısıyla uygulanmamaktadır. Buna göre; mirasçıların bu gelirleri, içinde bulunulan yılın geliri olarak beyan etme zorunluluğu vardır.

Mükellefin muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile ilgili bir yükümlülüğü varsa beyanname verme süresi aynı şekilde 3 ay uzayacaktır.

Gelir Vergisi Kanunu'nda belirtilen 4 aylık süre sadece yıllık beyanname için geçerlidir. içinde bulunulan dönemde kişi ölmüşse, içinde bulunulan yılın gelir vergisi beyannamesinin de verilmesi gerekir. Ancak daha sonraki dönemler için geçici vergi verilmeyecektir.

Bununla birlikte geçici vergi beyannamesi kıst dönem için verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesinden sonra verilmez.

Gelir Vergisi Kanunu açısından diğer bazı haklar ise şöyledir:

• Ölüm dolayısıyla verilen tazminatlar ile yapılan yardımlar gelir vergisinden istisnadır.

• Kanunla kurulan sosyal sigorta kuruluşlarının ve Sosyal Sigortalar Kanunu'nun geçici 20'nci maddesi gereğince kurulan sandıkların dul ve yetimler için verdikleri tazminat ve yardımlar da gelir vergisinden istisna edilmiştir.

• Gelir Vergisi Kanunu'nun 18'inci maddesinde belirtilen serbest meslek erbabının, sadece kendilerinin değil kanuni mirasçılarının da telif kazançları ve ihtira beratı istisnasından yararlanabilme hakları vardır. Bu istisnadan yararlananlar için 94'üncü maddeye göre tevkif edilen vergi nihai vergi olmakta ve ilgili maddedeki faaliyetlerinden dolayı beyanname verme yükümlülükleri bulunmamaktadır.

• Gelir Vergisi Kanunu'nun mükerrer 20'nci maddesine göre, faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin ölüm nedeniyle eş ve çocuklar tarafından devralınması halinde de genç girişimcilerde kazanç istisnasından yararlanılması mümkün bulunmaktadır.

• Gelir Vergisi Kanunu'nun 47'nci maddesinde düzenlenen basit usulün genel şartlarında, iş sahibinin vefat etmesi halinde dul eşin veya küçük çocuklarının adına işe devam edilmişse bunların işin başında bilfiil bulunmamaları söz konusu şartları bozmayacaktır.

• Gelir Vergisi Kanunu'nun 81 'inci maddesinde vergilendirilmeyecek değer artış kazancı düzenlenmiştir. Buna göre ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde kanuni mirasçılar tarafından işletmenin faaliyetine devam olunması ve mirasçılar tarafından işletmeye dâhil iktisadi kıymetlerin kayıtlı değerleriyle bilanço esasına göre defter tutuluyorsa bilânçonun aktif ve pasifi ile birlikte aynen devralınması gelir vergisinden istisna edilmiştir. Bunların işin başında bilfiil bulunmamaları söz konusu şartları bozmayacaktır.

KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN 

YAPILMASI GEREKENLER

Mükellefin ölümü halinde, KDV beyannamesinin verilme süresine 3 ay eklenir.

Örnek 3: Üç aylık vergilendirme dönemine tabi gerçek usulde vergilendirilen KDV mükellefi 15 Eylül 2021 tarihinde öldüğünde, ölüm tarihine kadar olan döneme ait yani 1 Temmuz -15 Eylül 2021 dönemine ait KDV beyannamesi, I Ekim 2021 ile 26 Ocak 2022 tarihleri arasında verilir. Beyanname verme süresinin son günü 26 Ocak 2022 tarihidir.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun (17/4-c) maddesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 81'inci maddesi kapsamında yapılan devir işlemleri KDV'den istisna edilmiştir. Buna göre, Gelir Vergisi Kanunu'nun 81 'inci maddesinde gelir vergisine tabi tutulmayacak değer artış kazançları kapsamında yer alan ve mükellefiyeti sona eren işletme tarafından yeni işletme veya şirkete devredilen bütün mal ve haklar için düzenlenecek faturada KDV hesaplanmaz.

Ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde, kanunî mirasçılar tarafından işletmenin faaliyetine devam olunması ve mirasçılar tarafından işletmeye dâhil iktisadi kıymetlerin kayıtlı değerleriyle (bilanço esasına göre defter tutuluyorsa bilançonun aktif ve pasifiyle bütün halinde) aynen devir alınması halinde KDV hesaplanmayacaktır.

Ayrıca, muris adına verilen son katma değer vergisi beyannamesinde "sonraki döneme devreden katma değer vergisi” olarak beyan edilen bir tutar bulunması halinde bu tutar, mükerrer indirime yol açmayacak şekilde indirim konusu yapılabilir.

Varisler tarafından işletmenin faaliyetinin devam ettirilmemesi halinde ise işletme aktifine kayıtlı ticari mal, demirbaş ve taşınmazlar üzerinden KDV Kanunu'nun Ya maddesi uyarınca KDV hesaplanması, hesaplanan KDV'nin ise mirasçılar tarafından muris adına verilecek son dönem KDV beyannamesinde beyan edilmesi gerekmektedir.

ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN

YAPILMASI GEREKENLER

Özel Tüketim Vergisi Kanunu'nun 15'inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendi gereğince, (II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi mallardan, veraset yoluyla intikaller hariç olmak üzere, ilk iktisabı ÖTV'den istisna olarak gerçekleştirilenlerin, istisnadan yararlanamayan bir kişi veya kuruma devredilmesi halinde, bu devir sonrasında adına kayıt ve tescil işlemi yapılandan, ilk iktisaptaki matrah üzerinden, yeni kayıt ve tescil tarihindeki orana göre, bu tarihte tarh ve tahakkuku yapılarak ÖTV tahsil edilir, ancak Kanun'un 7'nci maddesinin iki ve sekiz numaralı fıkraları kapsamında istisnadan yararlananlar tarafından iktisap edilen kayıt ve tescile tabî malların, 5 yıldan fazla kullanılarak elden çıkarılmaları durumunda ÖTV aranmamaktadır.

Malul ve Engelliler Adına Kayıt ve Tescili Yapılan Taşıtlar Açısından

Veraset Yoluyla Mirasçılara İntikalinde ÖTV Uygulaması

Özel Tüketim Vergisi Kanunu'nun 15'inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendi hükmü gereğince, ilk iktisabında istisna uygulanan kayıt ve tescile tabi taşıtların, veraset yoluyla intikallerinde ÖTV aranmaz.

Dolayısıyla, taşıtın veraset yoluyla intikaline bağlı olarak müştereken bütün mirasçılar adına kayıt ve tescil edilmesi halinde, bu intikal işlemi nedeniyle ÖTV uygulanmaz. Aynı şekilde, Kanun'un 7'nci maddesinin iki numaralı fıkrası kapsamında istisnadan yararlanılarak iktisap edilen araçların, ÖTV uygulanmaksızın veraset yoluyla varislere intikal etmesi ve murisin istisnadan yararlandığı tarihten itibaren 5 yıllık sürenin bitimine kadar bütün mirasçılar adına kayıt ve tescilli kalmak koşuluyla, sonradan üçüncü kişilere satışında da ÖTV uygulanmamaktadır.

Ancak, söz konusu istisna kapsamında ilk iktisabı yapılan taşıtların, veraset yoluyla ÖTV uygulanmaksızın varislere intikal etmesi ve murisin istisnadan yararlandığı tarihten itibaren 5 yıllık süre dolmadan varisler tarafından istisnadan yararlanamayanlara satışı veya devrinde ÖTV aranmaktadır.

Öte yandan, Kanun'un 7'nci maddesinin iki numaralı bendi kapsamında istisnadan yararlanarak araç iktisap etmiş olan malûl ve engellinin ölümü üzerine taşıtın mirasçılara intikalinden sonra diğer mirasçıların, kendi hisselerinden bir mirasçı lehine feragat etmeleri ve aracın tek bir mirasçı adına tescil edilmesi durumunda ÖTV yönünden aşağıdaki şekilde işlemler tesis edilecektir:

• Muristen mirasçılara sadece söz konusu taşıtın intikal etmiş olması, bundan başka mirasçılara intikal etmiş başka bir mal velveya hakkın bulunmaması halinde, taşıtın miras hisselerinin tek bir mirasçıya devredilmesi, devralan mirasçı açısından (kendi miras hissesine karşılık gelen kısmı hariç olmak üzere) "veraset yoluyla intikal" olarak değerlendirilmesi mümkün olmayıp; bu işlemin, bir ivaz karşılığı yapılmış ise satım, ivazsız olarak yapılmış ise bağış olarak değerlendirilmesi gerekmekte olup, bu durumda ÖTV Kanunu'nun 15'inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendi hükmü uyarınca, ilk iktisabında ÖTV istisnası uygulanan söz konusu taşıtın ilk iktisabındaki matrah üzerinden (kendi miras hissesi karşılığını teşkil eden kısım hariç), mirasçı adına kayıt ve tescil tarihindeki orana göre ÖTV beyan edilerek ödenmesi ve düzenlenecek ÖTV ödeme belgesinin ilgili tescil kuruluşuna verilmek suretiyle mirasçı adına kayıt ve tescil işlemin yapılması gerekmektedir.

• Muristen mirasçılara intikal etmiş olan terekede söz konusu taşıtın yanı sıra başkaca mal velveya hakkın bulunması halinde, diğer mirasçıların lehine taşıt üzerindeki mülkiyet hakkından ivazsız olarak feragatini gösteren belgenin ibrazı şartıyla istisnadan yararlanılmış olan taşıtın lehine feragat edilen mirasçıya intikali "veraset yoluyla intikal” olarak değerlendirilmekle birlikte, Kanun'un 1 5'inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendinde yer alan düzenleme esas itibarıyla veraset yoluyla intikal eden engelli taşıtının tüm mirasçılara intikaline ilişkin olup taşıtın istisnadan yararlanamayan mirasçılar arasında veya mirasçılar tarafından istisnadan yararlanamayan üçüncü kişilere devrine ilişkin bir istisna sağlamadığından, söz konusu taşıta ilişkin ÖTV aranmaması için terekede yer alan diğer mal ve/veya hakların değerinin taşıtın değeri ile orantılı olması gerekmektedir.

Aksi takdirde, diğer mirasçıların vereceği feragatnameye istinaden taşıtı devralan mirasçının taşıt üzerindeki kendi mülkiyet hakkına (miras payına) karşılık gelen kısmı hariç olmak üzere bu işlem "veraset yoluyla intikal" olarak değerlendirilmemektedir. Bu durumda, diğer mirasçıların vereceği feragatnameye istinaden taşıtı devralan mirasçı tarafından, taşıt üzerindeki kendi mülkiyet hakkına (miras payına) karşılık gelen kısım hariç olmak üzere, Kanun'un 15'inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendi kapsamında hesaplanan ÖTV'nin beyan edilip ödenmesi gerekmektedir.

Örneğin, istisnadan faydalanılan taşıtın engellinin vefatı üzerine iki mirasçıya intikal etmesi ve mirasçılardan birinin taşıtı, diğerinin ise terekede taşıt dışındaki varlık olan beş Cumhuriyet altınını alması ve bu hususta mirasçıların anlaşmaları durumunda, bahse konu cumhuriyet altınlarının toplam değeri taşıtın değeriyle orantılı olmadığından, feragatname düzenlense dahi, terekede birden fazla mal ve/veya hak bulunması kapsamında ÖTV'siz işlem tesis edilmez.

Bunun yanı sıra söz konusu uygulamada, ÖTV'den müstesna olarak ilk iktisabı yapılan taşıt dışında herhangi bir mal ve/veya hakkın "birden fazla mal ve hak” kapsamında değerlendirilebilmesi için söz konusu mal ve/veya hakkın Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesine dâhil edilmiş olması gerekmekte olup, mezkûr beyannameye dâhil edilmeyenler "birden fazla mal ve/veya hak” kapsamında değerlendirilmemektedir.

Taşıtın miras hisselerinin tek bir mirasçıya devredilmesi ve bu mirasçının Kanun'un 7'nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi uygulamasında aranan şartları ve nitelikleri haiz olması durumunda, terekenin birden fazla mal velveya haktan ibaret olup olmadığına bakılmaksızın, bu devir işlemi dolayısıyla ÖTV aranmamaktadır.

Bu durumda, malul veya engellinin Kanun'un 7'nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi kapsamında maluliyet ve engellilik durumu nedeniyle ÖTV'siz taşıt iktisap etmemiş olması veya iktisap tarihinden itibaren 5 yıllık sürenin geçmiş olması gerekmektedir.

Bahse konu ÖTV uygulaması bakımından diğer mirasçıların tek bir mirasçı lehine araçla ilgili miras haklarından feragatini gösterir belgenin noter onaylı olması yeterlidir.

Öte yandan, malul veya engelli tarafından iktisabı yapılan taşıtın, kayıt ve tescil ettirilmeden malul veya engellinin vefat etmesi durumunda, mezkûr istisna uygulamasından yararlanılamamakta; bu durumda taşıtın mükellefe iade edilmemesi halinde, mirası reddetmeyen varis/varisler tarafından kayıt ve tescilden önce taşta ait ÖTV'nin beyan edilip ödenmesi gerekmektedir.

Hayatını Kaybetmiş Harp veya Vazife Malulü Sayılanların Yakınları

Adına Kayıt ve Tescili Yapılan Taşıtlar Açısından

Veraset Yoluyla Mirasçılara İntikalinde ÖTV Uygulaması

4760 sayılı özel Tüketim Vergisi Kanunu'nun, hayatını kaybetmiş harp veya vazife malulü sayılanların yakınlarının taşıt alımında istisna uygulamasına ilişkin 7'nci maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendi kapsamında ilk iktisabı yapılan taşıtın veraset yoluyla intikalinde başkaca bir şart aranmaksızın bu devir işlemi dolayısıyla ÖTV aranmamaktadır. Varislerin, mezkûr bentte sayılan kişilerden olmaması veya bentte sayılanlardan olmakla birlikte daha önce söz konusu istisnadan yararlanan kişi lehine haklarından feragat etmiş olması, söz konusu taşıtın vergi ödenmeksizin veraset yoluyla intikaline engel teşkil etmemektedir.

Ancak, ÖTV uygulanmaksızın varislere intikal eden taşıtın murisin istisnadan yararlandığı tarihten itibaren 5 yıllık süre dolmadan varisler tarafından istisnadan yararlanamayanlara satışı veya devrinde ÖTV aranmaktadır.

Ticari Taşıtların Yenilenmesine İlişkin İstisna Uygulamasında

Kayıt ve Tescili Yapılan Taşıtlar Açısından Veraset Yoluyla

Mirasçılara İntikalinde ÖTV Uygulaması

4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu'nun geçici 7'nci maddesinde düzenlenen ticari taşıtların yenilenmesine ilişkin istisna uygulamasında, yenilemeye konu edilen taşıtın, istisnadan yararlanılan tarihten itibaren 2 tam yıl içerisinde satılması, devredilmesi veya sair suretle işletme kayıtlarından çıkarılması şart olup, söz konusu taşıtla ilgili olarak, üçüncü kişilere yapılan satış veya devir işlemlerine ilişkin noter devir belgelerinin birer örneğinin, aynı süre içinde, yeni taştın ilk iktisapla ilgili işlemlerini gerçekleştiren vergi dairesine ibraz edilmesi gerekmektedir.

İstisnadan yararlananın ölümü halinde bu yükümlülüklerin yasal varislerince yerine getirilmesi gerekmektedir.

Söz konusu istisna uygulaması kapsamında iktisap edilen taşıtın, ilk iktisap tarihinden itibaren 3 tam yıl geçmeden, veraset yoluyla intikaller hariç, satış veya devrinde, taşıtın ilk iktisabındaki matrah esas alınarak, devir (kayıt ve tescil) tarihindeki oran üzerinden hesaplanan ÖTV, adına kayıt ve tescil işlemi yapılandan, şehir içi ticari yolcu taşımacılığı veya ticari yük taşımacılığı faaliyetinden çekilmesi halinde ise taşıtın ilk iktisabındaki matrah esas alınarak, faaliyetten çekilme tarihindeki oran üzerinden hesaplanan ÖTV, istisnadan yararlanandan aranmaktadır.

Bu kapsamda, söz konusu istisnadan yararlanılarak iktisap edilen taşıtın veraset yoluyla intikalinde ÖTV aranmamaktadır. Ancak, ÖTV ödenmeksizin veraset yoluyla intikal eden taşıtın, ilk iktisap tarihinden itibaren 3 tam yıl geçmeden satış veya devrinde, adına kayıt ve tescil işlemi yapılandan, ticari faaliyetten çekilmesi halinde ise varislerden ÖTV aranmaktadır.

" 2023 yılında uygulanacak Veraset ve İntikal Vergisi Kanununda yer alan had ve tarifelerin belirlendiği 54 Seri No.lu Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Genel Tebliği yayımlandı."

PAYLAŞ :